Merhabalar , bu yazımızda ülkemizdeki tarih zaman dilimi değişikliği sürecinde çok gündeme gelen ntp (network time protokol) servisinin Ubuntu server üzerine kurulumunu anlatıyor olacağım.

Ntp servisi udp 123 protokolünü kullanmaktadır. Ağ içerisindeki clientler , aktif cihazlar ,ağ yazıcıları gibi birçok cihaz üzerinde kullanılabilmektedir.

Kurulum için Ubuntu server üzerinde yetkili kullanıcı olarak oturum açmak veya sudo su – komutu ile yetkili kullanıcıya geçiş yapmak gerekmektedir.

Yetkili kullanıcıya geçiş sonrasında tüm Debian türevi Linux dağıtımlarındaki depolardan paket kurulum komutu olan apt-get install komutu ile ntp servisimizin kurulum komutunu verebiliriz.

Alttaki ekran çıktısında göreceğimiz kuruluma devam etmek isteyip istemediğimizi soran prompta Y harfi ile veya sadece enter tuşuna basarak onay verebiliriz.

Üstteki ekranda gördüğümüz üzere herhangi bir hata mesajı almadan kurulumu tamamlıyoruz.

Sonrasında ntp servisimizin yapılandırma dosyası olan /etc/ntp.conf dosyamızı kendi yapımıza göre düzenlememiz gerekiyor. Ben nano editörü tercih ediyorum vi ,vim veya başka bir editör de tercih edebilirsiniz.

Üstteki ekranda kırmızı ile gösterilen alandaki # işaretlerini kaldırarak o satırları aktif hale getiriyorum. İster isek ubuntu ntp sunucuları haricindeki sunucuları da buraya yazabiliriz.

Restrict satırının başındaki # işaretini kaldırıp kendi ip ve ağ maskemizi girerek ntp sunucumuzun hangi ip adreslerine veya networke hizmet vereceğini belirliyoruz.

Ctrl+X kombinasyonu ile yaptığım değişiklikleri kaydedip düzenleyiciden çıkıyorum. Sonrasında yaptığım değişikliklerin aktif olması için servisi yeniden başlatmam gerekiyor.

Bunun için

/etc/init.d/ntp stop

/etc/init.d/ntp start

Komutlarını veya

Komutunu kullanmak yeterli olacaktır.

Bu işlem sonrasında sistem loglarında herhangi bir hata almadan servisimizin çalıştığını kontrol ediyoruz.

Timedatectl status komutu ile de ntp sunucumuzu kontrol edebiliriz.

Sunucumuzun kurulum ve konfigürasyonu bu kadar . Bundan sonrasında clientlerimize ntp sunucu ayarlarımızı dağıtmak için group policy,  dhcp sunucuyu kullanabiliriz veya manuel olarak client üzerine girebiliriz. Client tarafında zaman dilimi ayarımızın doğruluğundan emin isek sorunsuzca servisimizi kullanabiliriz.

Faydalı olması dileği ile

Merhaba Linux sunucunuzda bulunan tek bir Ethernet kartı üzerinden birden fazla ip adresi nasıl tanımlayabileceğinize değineceğim. Bu sistemi nerde ve nasıl kullanabilirsiniz ona değinelim öncelikle. Bir web server olarak oluşturduğunuz DC yada sanal bir sunucuya tek bir Ethernet kartı üzerinden çoklu ip tanımlayabilir her sunucunuza tanımlanmış olan ipler üzerinden sunucunuz ile iletişim kurdurabilirsiniz. Oluşturmuş olduğunuz hostlara da farklı ipler tanımlayabilirsiniz. Makalede kullanılan işletim sistemi Centos 7

İlk önce sunucumuzun ip yapısını incelemek için ayarların kayıtlı olduğu dizine gelelim. Sırasıyla aşağıdaki komutları girelim

cd /etc/sysconfig/network-scripts
ls

Ethernet karımızın bilgileri ifcfg-enp0s3 adlı dosyada kayıtlı duruyor. Kontrol etmek amaçlı komut satırına aşağıdaki komutu girelim. Net-Tools paketiniz yüklü ise ifconfig de yazabilirsiniz.

ip address

enp0s3 içindeki bilgileri kontrol ettiğimizde ip bilgilerimizi görebiliriz.

Ethernet kartımız için bir uuid kod tanımlayalım uuidgen (sürücü adı)

uuidgen enp0s3

Bize verdiği kodu bir yere not alalım.

Şimdi ifcgf-enp0s3 adlı dosyanın yedeğini alalım

cp ifcfg-enp0s3 ifcfg-enp0s3.yedek
ls

ifcfg-enp0s3 dosyamızı silelim ve yeniden oluşturalım

rm –f ifcfg-enp0s3
ls

Herhangi bir editör yardımı ile dosyamızı oluşturalım

vi ifcfg-enp0s3

TYPE="Ethernet"

BOOTPROTO="none"

DEFROUTE="yes"

IPV4_FAILURE_FATAL="no"

IPV6INIT="yes"

IPV6_AUTOCONF="yes"

IPV6_DEFROUTE="yes"

IPV6_FAILURE_FATAL="no"

IPV6_ADDR_GEN_MODE="stable-privacy"

NAME="enp0s3"

UUID="077ef315-64f8-4f09-a9c3-251844d8e0b8"

DEVICE="enp0s3"

ONBOOT="yes"

DNS1="8.8.8.8"

DNS2="8.8.4.4"

IPADDR="10.0.0.16"

PREFIX="27"

GATEWAY="10.0.0.1"

NETMASK="255.0.0.0"

IPV6_PEERDNS="yes"

IPV6_PEERROUTES="yes"

IPV6_PRIVACY="no"

Gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra kaydedip çıkalım

Networkumüzü resetleyelim. Dikkat eğer herhangi bir yanlış bilgi girdiyseniz uzak bağlantı sağlıyorsanız ve fiziki müdahaleniz yoksa sunucunuza erişemeyebilirsiniz. Ayarlarınızı tekrar kontrol ettikten sonra resetlemeyi yapınız.

systemctl restart network

Kısa bir süre sonra netwokümüz resetlenecek ve herhangi bir sorun olmadıysa komut satırı aktif hale gelecektir.

Test amaçlı ping atalım sunucumuza cevap alabiliyoruz. Şimdi sıra geldi 2. İp tanımlamaya. Network-scripts dizini içinde yeni bir dosya oluşturuyoruz. Ana Ethernet kartımızın adı ifcfg-enp0s3 ikinci bir ip için de herhangi bir editör yardımı ile  ifcfg-enp0s3:0üçüncü ip içinde ifcfg-enp0s3:1 adındadosyalar oluşturup ip adreslerini tanımlayacağız.

vi ifcfg-enp0s3:0

Komutunu çalıştıralım.

DEVICE="enp0s3:0"

IPADDR="10.0.0.17"

GATEWAY="10.0.0.1"

NETMASK="255.0.0.0"

TYPE="Ethernet"

BOOTPROTO="none"

DEFROUTE="yes"

IPV4_FAILURE_FATAL="no"

IPV6INIT="yes"

IPV6_AUTOCONF="yes"

IPV6_DEFROUTE="yes"

IPV6_FAILURE_FATAL="no"

IPV6_ADDR_GEN_MODE="stable-privacy"

NAME="enp0s3"

UUID="077ef315-64f8-4f09-a9c3-251844d8e0b8"

ONBOOT="yes"

DNS1="8.8.8.8"

DNS2="8.8.4.4"

PREFIX="27"

IPV6_PEERDNS="yes"

IPV6_PEERROUTES="yes"

IPV6_PRIVACY="no"

Şimdi kısaca değinelim. Device olarak enp0s3:0 belirtiyoruz. Dosya adı olarak ne belirlediyseniz onu yazınız.

DEVICE="enp0s3:0"

IPADDR="10.0.0.17"

Ana Ethernet kartı bilgileri ve oluşturduğumuz uuid kodunu da ekliyoruz.

NAME="enp0s3"

UUID="077ef315-64f8-4f09-a9c3-251844d8e0b8"

Kaydedip çıkalım.

Aynı işlemi ifcfg-enp0s3:1 dosyası içinde gerçekleştirelim.

Eğer değişikliklerden eminseniz netwrokü resetleleyim.

systemctl restart network

Ağımız resetlendikten sonra açılan ipleri kontrol edelim.

ip address

Ip adreslerimiz tanımlanmış. Sunucuya ping atalım cevap alabiliyor muyuz diye.

Ping işlemi de olumlu. Bu sayede 2. ve 3. bir Ethernet kartı tanımlamadan sunucumuza 3 adet ip adresi tanımlamış olduk. Girmiş olduğumuz parametreleri kontrol edelim.

DEVICE="enp0s3:0" Sürücüye vereceğimiz isim.

IPADDR="10.0.0.17" Tanımladığımız ip adresi.

GATEWAY="10.0.0.1" Ağ geçidi.

NETMASK="255.0.0.0" Ağ maskemiz.

TYPE="Ethernet" Sürücü cinsi.

BOOTPROTO="none" Kısaca DHCP kullanıp kullanmayacağımızı soruyor.

DEFROUTE="yes"

IPV4_FAILURE_FATAL="no"

IPV6INIT="yes"

IPV6_AUTOCONF="yes"

IPV6_DEFROUTE="yes"

IPV6_FAILURE_FATAL="no"

IPV6_ADDR_GEN_MODE="stable-privacy"

NAME="enp0s3" Ana sürücü adı.

UUID="077ef315-64f8-4f09-a9c3-251844d8e0b8" UUID kodu.

ONBOOT="yes" Reboot olduktan sonra otomatik açılmasını istiyor musunuz yoksa manuel mi açacaksınız.

DNS1="8.8.8.8"

DNS2="8.8.4.4"

PREFIX="27"

IPV6_PEERDNS="yes"

IPV6_PEERROUTES="yes"

IPV6_PRIVACY="no"

Gerekli bilgiler ve düzenlemeler böyle. İşinize yaraması umuduyla. Kolay gelsin.

Sorumuz şu; büyük boyutlarda disklere neden ihtiyaç var?

Cevabı çok basit, çünkü verilerimiz durmadan büyüyor!

Saha tecrübeleri doğrultusunda bir makale daha paylaşmanın gururu içindeyim. Konumuzun kahramanı bir müşterimizde sanal sistemler içinde yer alan ve Linux işletim sistemi üzerinde çalışan “OwnCloud” isimli uygulama. Bu uygulamayı yerel bulut sistemi olarak, dosya paylaşımı ve kişisel masaüstü dosyaların yedeklerinin tutulması gibi genel ve basit istekler için kullanıyorlar. Tabiki yaklaşık bin kişilik bir şirketin bu sistemden beklentisi 10TB civarında bir disk kapasitesi. Kapasitenin yanında performans beklentiside var tabiki. Bunda ne var diyedeksiniz 10TB artık çok büyük bir disk alanı değil ki.

Evet, haklısınız, gerçekten özellikle file system’ler için çok büyük bir alan değil. Problem diskin boyutu ile alakalı değil. Kurumda bulunan depolama ürünü performans ve boyut olarak çok yeterli.

Sorun yedekleme tarafında ortaya çıkıyor arkadaşlar, sanal ortam her ne kadar 64TB tek disk alanı sağlayabilsede yedekleme aşamasında tek büyük disk, ciddi problem. Büyük diskin snapshot’ı veya datastore değişikliği çok uzun sürüyor, tabi yedekleme işi bittikten sonra snapshot birleştirme aşamasıda aşırı zaman alıyor. Neticede datastore herzaman değiştirilmiyor. Ama backup hergün tekrarlanan bir operasyon. Dolayısıyla 10TB tek disk yerine 1TB’lık 10 disk yada en  kötüsü 2TB’lık 5 disk bu işlemi çok rahatlatacaktır. Yedekleme işleri ile sıkı fıkı olan arkadaşlarımız benim ne demek istediğimi çok net anlamıştır. Hangi uygulama olursa olsun büyük diskin derdi de büyük. Peki ne yapacağız 10TB’lık alan lazım ise.

Cevap; “disk stripe!”

Bu konu özeline odaklandığım için bende bu konu üzerine hemen bir makale yazmak istedim. İşte böylece Redhat Linux ve türevlerinde nasıl yapıyoruz başlıklı makale çıkmış oldu. Ben yine her zamanki gibi Redhat Linux türevi olan CentOS kullanacağım. Hemen bir CentOS kuralım önce. İlk adım  CentOS’u indirelim.

http://repo.boun.edu.tr/centos/7/isos/x86_64/CentOS-7-x86_64-Everything-1708.iso adresinden indirebilirsiniz. DVD ile sistemi boot ettiğimizde aşağıdaki ekran bizi karşılayacak,

En üstteki Install CentOS7 ile devam edelim. Bazı adımlarda anlatılacak çok fazla birşey olmadığından kısa kısa geçeceğim. Bazı adımlarında ekran görüntüsünü de koymayacağım. Çünkü çok basit ve kısa sorular oluyor. Herkes rahatlıkla cevaplayabilecektir,

Enter ile devam,

Kurulum ekranlarının dil seçeneği size kalmış. Ben ingilizce ile devam ediyorum, Installer ekranları geliyor yavaş yavaş,

Yukarıdaki gibi bir ekran gelecek sizlerede. Bu silik renkli olan seçenekleri değiştirmeniz gerekecek. Bunlara tek tek tıklayarak alt seçeneklere ulaşabilir ve gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz.

Özellikle en üst sağ taraftaki klavye seçeneğini TR yapmanız hayatınızı kolaylaştıracaktır. Sayfanın en alt kısmında network seçeneği bulunuyor. Network&Hostname ikonuna tıkladığınızda “network on-off” switch’i var bunu mutlaka “on” yaparak devam edelim. Birde ben Software Selection seçeneğinde Gnome Desktop seçeneğini seçtim. Sonucu grafik arayüzelerden de görebiliriz bu sayede. Ama ihtiyacınız yok ise kurmanıza gerek yok. Neticede biz tüm işlemlerimiz CLi arayüzünden yapacağız.

Network işinide hallettikten sonra Begin Installation diyerek devam ediyoruz.

Karşımıza yukarıdaki ekran gelecek. Burada root şifresini değiştireceğiz. Isterseniz root dışında bir kullanıcıda oluşturabilirsiniz.

Reboot sonrası yukarıdaki ekran ile devam edeceğiz. Lisans kısmına tıklayalım ve Accept kutucuğuna tıklayıp done diyelim. Birkez daha Reboot edecek ve sonrasında aşağıdaki ekran gelecek,

Next diyerek devam ediyoruz, ikinci kez next diyelim,

Time Zone’u seçelim yine next ile devam edelim,

Kurduğumuz bu sistemin herhangi bir online system ile etkileşimini istemiyorsanız skip diyerek devam edebilirsiniz.

Şimdi size bir hesap oluşturtacaktır. Burada benim gibi bir hesap oluşturarak devam edelim ve en azından kurulum işimizi bitirelim.

Masaüstümüz geldi. Bence Linux sistemlerde en başarılı ve en hafif grafik masaüstü Gnome. Application menüsünde, Utilities başlığında “disks” isimli tool’u çalıştırırsanız karşımıza mevcut sistemdeki tüm diskler çıkacaktır. Işte görünüm,

Gördüğünüz gibi tek bir disk var 20GB. Buda bizim işletim sistemi için verdiğimiz disk alanı. Aşağıda da Vmware “Virtual Machine Settings” ekranı var. Burada tüm aygıtları görebilirsiniz, gördüğünüz gibi sadece 1 adet 20GB system diski mevcut.

Şimdi birkaç disk ilave edelim. 2TB’lık disklerle 10TB’ı hedefleyelim. Aşağıdaki ekranda disklerin sisteme bağlanmış halini görelim,

Toplamda 5 adet 2TB’lık disk ilave ettik. Şimdi bunları birleştirelim ve toplamda 10TB alan elde edelim. Bu fiziksel diskleri Linux içeridinden birleştireceğiz tabiki.

Aynı zamanda System içerisindeki “disks” uygulamasından baktığımızda system içerisinde diskleri görebiliyoruz artık,

Disklerden birinin üzerine tıkladığımızda partition işlemleri yapılmadığı için tipi “unknown” olarak görülüyor.

# fdisk -l çıktısıda aşağıdaki gibi görülüyor,

# cat /proc/partitions çıktısı daha sade, bunuda aşağıda görebilirsiniz,

Burada sdb, sdc, sdd, sde, sdf, partitionları bizim 2TB’lık partitionlarımız. Şimdi bu disklerin öncelikle partitionlarını yapılandıracağız. Hemen aşağıdaki komutları vererk başlayalım,

# parted -s -- /dev/sdb mklabel gpt mkpart primary ext4 1 -1
# parted -s -- /dev/sdc mklabel gpt mkpart primary ext4 1 -1
# parted -s -- /dev/sdd mklabel gpt mkpart primary ext4 1 -1
# parted -s -- /dev/sde mklabel gpt mkpart primary ext4 1 -1
# parted -s -- /dev/sdf mklabel gpt mkpart primary ext4 1 -1

Bu komutlarla tüm disklerin tipini GPT olarak yapılandırmış ve primary partitionlarını oluşturmuş olacağız. Yine bakalım,

# cat /proc/partitions

Sarı kare içerisinde diskleri, kırmızı kare içerisinde ise  partitionları ve diskleri görebiliyoruz. Buraya kadar herşey çok güzel gidiyor. Şimdi bu diskleri volume grup altında birleştirelim isterseniz.

# pvcreate /dev/sd[b-f]1 -v komutu ile fiziksel volume’leri oluşturalım, ve kontrol edelim,
# pvs

Şimdi sırası ile şu iki komutu verelim ve aşağıda ekran görüntüsü üzerinden açıklamaya çalışalım,

# vgcreate -s 16M vg_cozumpark /dev/sd[b-f]1 -v
# vgs vg_cozumpark

En üstteki sarı kutuda “-s 16” parametresi ile 16 Megabyte’lık Physical extended size belirledik. Sonrasında [b-f] aralığında da 5 adet 2TB diskimizi vermis olduk. “vg_cozumpark” bizim Volume Group ismimiz oldu. Ikinci sarı karede ise işlemin başarılı olduğunu görüyoruz.

Lacivert karede ise Volume Group’umuzun doğrulama işini yaptık. Bakalım bir problem varmı diye baktık aslında. Mavi karede göreceğiniz üzere PV (physical volume) 5 adet fiziksel disk içeriyor.

Devam edelim,

# lvcreate -L 9t -n lv_cozumpark_strp1 -i5 vg_cozumpark

Bu komut ile “vg_cozumpark” disk grubu içindeki diskler üzerine “lv_cozumpark_strp1” isimli logical volume oluşturmuş oluyoruz.

# lvs

Yazıp enter’a bastığımızda aşağıda aşağıdaki ekrandaki ilk sarı karede 9TB’lık bir volume görebilirsiniz.

# lvdisplay vg_cozumpark/lv_cozumpark_strp1 -m

Yazıp Enter’a bastımızda ise, daha detaylı bilgilere erişebilirsiniz. Aşağıdaki yeşil kare içersinde bu Volume içerisinde kaç disk olduğunu ve stripe size’larını detaylıca inceleyebilirsiniz.

Şimdi sıra bu Volume’ü formatlamaya geldi. Aşağıdaki komut ile formatlayalım,

# mkfs -t ext4 /dev/mapper/vg_cozumpark-lv_cozumpark_strp1

Formatladık,

Kullanılmak üzere bir klasöre mount edelim, ben root’a 10TB isimli bir klasör açacağım be bu klasöre mount edeceğim,

# mkdir /10TB

# mount /dev/mapper/vg_cozumpark-lv_cozumpark_strp1 /10TB

Mount işlemide bittikten sonra bir bakalım durum nedir,

# df -h

Verdiğimiz 9TB’lık disk çalışmaya hazır, istediğimiz gibi kullanabiliriz artık. Eğer açılışta otomatik mount olmasını istiyorsanız fstab dosyasına aşağıdaki komut ilave edebilirsiniz.

# echo "/dev/mapper/vg_cozumpark-lv_cozumpark_strp1 /10TB ext4 defaults 1 1" >> /etc/fstab

Sonuç olarak büyük boyutta ve performansı tek partition’a göre daha yüksek bir disk alanı elde etmiş oluyoruz. Bu diskin en büyük avantajı en baştada belirttiğim üzere yedekleme ve vmotion  perasyonlarında yüksek performans elde etmek. Unutmayın ki yedekleme operasyonunda elde ettiğimiz performans en gerektiği anda yani restore operasyonunda da karşımızda olacaktır.

Bugün Oracle firmasının Centos üzerinde geliştirdiği ve gerek orta katman çözümlerinde gerekse veri tabanı tarafında desteklediği “Oracle Linux 6 “işletim sisteminin sanallaştırma ortamında kurulması, ilgili paketlerin yüklenmesi ve sonrasında yapılacak işlemler için alt yapısının hazırlanması işini anlatacağız.

Öncelikle Oracle Linux ‘un kendi ürünleri ile birlikte çalışırken ilk göze çarpan avantajlarını aşağıda inceleyebilirsiniz.

·         Oracle Database gibi zorlu iş yüklerini destekleyecek şekilde geliştirilmiş ve test edilmiştir.

·         Linux ana hattını yakından takip eder.

·         Btrfs, DTrace, OCFS2 ve Linux Containers gibi özelliklerin birden çok önemli sürüm içinde kullanılmasına olanak sağlar (Oracle Linux 6.4 ve üzeri).

·         Ağ ve disk IO için paralelleştirmeye olanak verir.

·         Birçok çekirdeği, iş parçacığı ve NUMA düğümü olan sistemde verimli şekilde çalışır.

·         Katı hal diskleri için optimize edilmiştir

·         Veri bütünlüğünü destekler.

·         Donanım arıza yönetimi sağlar.

·         Oracle Linux için küme yönetimi sunar.

·         Oracle Linux Support Basic ve Premier düzey üyeliklerde ek ücret alınmaz.

·         Asgari özellikte sistem kurulumu ile sadece Oracle uygulama yazılımı için gerekli olan asgari sayıda paketi yükleyerek sistemleri korur ve güvenlik açıklarına maruz kalma olasılığını en aza indirir.

·         Tüm Oracle Linux kullanıcıları için güncellemelere ve yetkilendirmelere ücretsiz erişim sağlar.

·         Sessiz veri bozulmalarını tespit etmek için T10 PI ve Data Integrity uzantılarını (DIX) uygular.

Bilgi: Kesintisiz çalıştığı donanım kaynakları ve uygun sürümler için “Hardware Certification List for Oracle Linux and Oracle VM“sayfasını inceleyiniz.

Bilgi: Oracle Linux yükleme sayfası için “ Oracle EDelivery“sayfasını ziyaret ediniz. (Yükleme işlemleri için ücretsiz bir hesap oluşturmanız gerekmektedir.)

Kurulum Şeması

Öncelikle VMWARE ortamında bir sanal makine kullanacağız. Bu makinada 2*2 Vcpu, 8GB ram ve 2 adet 80GB hard disk olarak konfig edilecek. 1. Hard disk’i işletim sistemimiz için, 2.Hard disk’i ilerde anlatacağımız orta katman ürünleri ve database kurulumları için kullanılacak.

1.      Hard disk LVM alt yapısı kullanılarak biçimlendirilecek. Bu sayede ilerde disk genişletme yapmak istersek daha rahat edeceğiz.

2.      Hard disk Standart Partiton olarak biçimlendirilecek.

        İşletim sistemimiz kurulduktan sonra YUM paket yöneticisini kullanarak ilgili güncellemelerini yapacağız.

Bilgi: Oracle Linux 6 işletim sistemini HYPER-V ortamında kurulum yapanlar için sanal makine oluşturulması aşamasında “GENERATION 1 “seçmelidir.

Bilgi: VMWARE sanal makinasında oluşturulmasında sanal ekran kartınız “Auto-detect setting “olarak seçilmeli. Bu ayar kurulum bittikten sonra çözünürlüğün otomatik algılanmasını sağlayacak.              

Artık Oracle Edelivery internet sitesinden indirdiğimiz .ISO imajımızı boot ederek kuruluma başlayabiliriz.

İşletim sistemimiz boot edildiğinde bizi aşağıdaki gibi bir ekran karşılayacak. “Install or upgrade an existing system “diyerek devam edeceğiz.

Diğer seçenekler ne işe yarar;

Install system with basic video driver; eğer ekran kartı uyum problemi yaşarsanız bu seçeneği kullanabilirsiniz fakat Linux kernel’i hemen hemen bütün ekran kartlarını desteklemektedir.

Rescue installed system; Kurtarma modudur, işletim sisteminde herhangi bir aksaklık olursa bu ekranda çalışırız.

Boot from local drive; ISO dosyamız yanlışlıkla boot edilmiş olabilir, Local disk üzerinden devam etmek için bu seçeneği kullanabilirsiniz.

                Memory test; Ram kontrollerini sağlar.

Boot ettiğimiz imajda herhangi bir hata olup olmadığını kontrol etmek isteyip istemediğimizi soruyor. Biz “SKIP “diyerek devam edeceğiz. “OK “butonuna basarsanız .ISO imajınız hatalara karşı kontrol edilir.

Bizi GUI ekranı karşılıyor, “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Kullandığınız dile göre işletim sistemi dilini belirtebilirsiniz. Biz orta katman ve veri tabanı kurulumları için işlem yaptığımızdan dolayı “İngilizce “dilini tercih edeceğiz. Dil seçiminden sonra “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Klavye dil seçimi sayfasına geldik. Ben “Türkçe “klavye kullanacağım. İlgili seçimi yaparak “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Burada kurulum yapacağımız alanı seçeceğiz. Biz hard disklerimizi vmware üzerinden eklediğimiz için “Basic Storage Devices “seçeneğini kullanacağız. Eğer diskleriniz bir fiber kart ya da iscsi üzerinden atansaydı “Specializes Storage Devices “seçeneğini seçmeniz gerekecekti.

“Basic Storage Devices “seçili olacak şekilde “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Diskerlimiz VMware olduğu için buna uygun düzenleme yapılacağına dair uyarı alıyoruz. “Yes, Discard any data “butonuna tıklayıp “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Hostname ve network ayarlarımızı yapacağımız kısma geldik. Bu ayarlar daha sonradan değiştirilebilir ayarlar olmakla beraber ilk başta yapılması bize her zaman kazandıracaktır. İşletim sisteminiz için aşağıdaki gibi uygun bir hostname yazıyoruz.

Hostname yazdıktan sonra network ayarlarımızı yapacağız.

“Configure Network “butonuna tıklıyoruz.

Üst kısımda bulunan “Connect automatically “seçeneğini işaretleyerek “IPv4 Setting “sekmesinden “add “diyerek ip bilgilerimizi girip son olarak “APPLY “diyerek bu ekrandan çıkıyoruz.

Hostname ve network ayarlarımız yapılmış bir şekilde başladığımız noktaya geldik. “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Zaman dilimi seçimini yapacağız. İstanbul için +3 uygulaması işletim sisteminin kurulmasından sonra yapılacak güncelleme ile gelmektedir.

Zaman dilimini seçerek “NEXT “ile devam ediyoruz.

Root şifremizi belirleyeceğiz. Şifremizi yazdıktan sonra “ NEXT “ diyerek devam ediyoruz.

Bilgi : Bazı durumlarda özel karakterler verirken klavyede karışıklıklar olabiliyor. Örneğin ingilizce klavyede türkçe karakter kullanmak gibi. Bunun için ben bütün ayarlarım bitene kadar şifremi genelde “ 123456 “ olarak veriyorum ve tüm kurulumlar bittikten sonra güvenli şifreye geçiyorum.

Şifre işlemimizden sonra bizi Disk yapılandırma kısmı karşılıyor. Biz “Create Custom Layout “diyerek diskleri isteğe göre yapılandıracağız.  “Create Custom Layout “seçili olacak şekilde “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Diğer kısımlar nedir,

Use all space; “Mevcut disk üzerindeki bütün bilgileri silerek Linux yapılandırmayı kendine göre hazırlar.

Replace Existing Linux System(s); Sadece Linux işletim sisteminin olduğu alanları siler ve üstüne Oracle Linux ‘u kurar.

Shrink Current System; Kurulumun olduğu mevcut bölümlerdeki bulunan fazla alanları temizler. Size yer açar

Use Free Space; Disk üzerinde daha önceki boş alanları değerlendirerek kurulum yapar.

Bizi disk biçimlendirme sayfası karşılıyor. 2 adet disk eklediğimiz için SDA ve SDB disklerimiz mevcut. “SDA “diski üzerine tıklayarak “create “diyoruz.

İlk etapta bir işletim sistemi ön yüklemesi için “boot “alanı oluşturacağız. “Standart Partition “seçili olacak şekilde “Create “diyoruz.

“SDB “diskinden çeltiği kaldırıyoruz. Sadece “sda” diski kalacak şekilde Mount Point alanına “/boot “yazıyoruz ve “Size “kısmına “1000 “yazıyoruz. Bu sayede boot alanımız sda diskinde 1000MB olarak tanımlanacak. “OK “diyerek işlemi onaylıyoruz.

Şimdi LVM yapımızı oluşturacağız. “Sda “diskinde “Free “yazan kısma tıklayarak “Create “diyoruz.

Bilgi: LVM Nedir?
LVM Linux çekirdeği için bir Mantıksal Hacim Yöneticisidir. LVM ile birden fazla diski birleştirebilir, ayırabilir ve veri kaybına uğramadan çeşitli işlemler yapabilirsiniz.

“LVM Physical Volume “işaretli olacak şekilde “Create “butonuna basıyoruz.

“Sdb “diskimizin çeltiğini kaldırarak orta kısımda bulunan “Fill to maximum allwable size “‘ı işaretleyip “OK “diyoruz.

Bu sayede sda diskimizde kullanılabilen bütün alanı LVM ‘e atamış olacağız.

Oluşturduğumuz LVM yapısında “sda2 “üstüne tıklayarak tekrar “Create “diyoruz.

Daha önceden LVM oluşturduğumuz için bizi sadece “LVM Volume Group “karşılayacak. Bunu kategori ve alt kategori gibi düşünebilirsiniz. Diğer bir değişle önce LVM ‘in temelini oluşturduk şimdi üzerine mimariyi inşa edeceğiz. “CREATE “diyerek devam ediyoruz.

“Swap “ve “Root “alanlarımızı ekleyeceğiz.  “Add “diyerek işleme başlıyoruz.

Bilgi: Swap alanı nedir?

Takas alanı, sabit disk üzerinde işletim sistemi tarafından ayrılmış bir bölümdür. İşlenecek veriler RAM'e sığmadığı zaman bu bölüm RAM gibi kullanılır ve böylece işlemlerin devam etmesi sağlanır. Veri tabanı ve java gibi uygulama sunucularının olduğu yapılarda gereklidir.

Tavsiye edilen swap alanı değerleri

0 MB ile 256 MB arasında RAM varsa RAM boyutunun 1024MB
256 MB ile 512 MB arasında RAM varsa RAM boyutunun 2048MB
512 MB ile 2GB arasında RAM varsa RAM boyutunun 4096MB
2 GB ile 4 GB arasında RAM varsa RAM 4096MB
4GB ile 16 GB arasında RAM varsa 8192MB
16GB ile 32 GB GB arasında RAM varsa 16384MB
32GB ve üstü RAM varsa 32768MB

Yukarıda verdiğimiz değerler ışığında öncelikle “Swap “alanımızı oluşturacağız.

“File System Type “kısmını “Swap “seçiyoruz.

Logical Volume Name kısmına “lv_swap “yazıyoruz.

Size (MB) kısmına değerlere göre ram atıyoruz. Ben 8GB ram kullandığım için “8192 “yazdım.

“OK “diyerek devam ediyoruz.

Swap alanımız oluştu. Şimdi root alanını ekleyeceğiz. Tekrar “Add” butonuna basıyoruz.

Ben sda diskimde uygulama kurulum vb. işlemleri yapmayacağım için kalan bütün kısmı kök dizine ayıracağım. Bu sebepten “/ “kullanıyorum.

Mount Point “/ “olarak seçiyoruz.

File System Type “ext4 “olarak seçiyoruz

Logical Volume Name “lv_root “yazıyoruz

Size(MB) kısmı otomatik olarak diskte kalan boş alanın değerini getirecek.

“OK “diyerek devam ediyoruz.

Sda diskimiz için LVM ortamımız hazırlandı. Özetle aşağıdaki gibi bir işlem yaptık.

Bir Boot diski oluşturduk ve kapasitesini 1000MB olarak tanımladık. Daha sonra sda diskinde kalan kısmını LVM olarak yapılandırarak bu alana swap ve kök dizini ekledik. Bu sayede işletim sistemimiz kurulması için disk yapımız hazırlandı.

“OK “diyerek devam ediyoruz.

Yukarıda da bahsettiğim gibi işletim sistemiz için yapılandırmamız hazır. Sıra ileride kuracağımız diğer uygulamalar için alt yapıyı hazırlamada. Bunun için ikinci yani “sdb “diskini kullanacağız.

“Sdb” diski üzerine tıklayarak “create “butonuna tıklıyoruz.

“Standart Partition “kalacak şekilde “Create “butonuna basıyoruz.

Bilgi: İsteğe bağlı olarak LVM yapılandırması bu disk üzerinde de yapılabilir fakat ben genel olarak “Standart Partition “kullanıyorum.

Açılan ekranda diskimizi yapılandıracağız. “Sda “diskinden çeltiği kaldırarak aşağıdaki işlemleri gerçekleştireceğiz.

Mount Point kısmına “/oracle “yazıyoruz.

File System Type kısmını “ext4 “yapıyoruz.

Fill to maximum allowable size kısmını işaretliyoruz ve son olarak “OK “butonuna tıklıyoruz.

Bilgi: Mount point alanına istediğiniz bir ismi verebilirsiniz biz ileri dönük veri tabanı ve orta katman kurulumları yapacağımız için “/oracle “ismini verdik.

Disk yapımız artık hazır özetini aşağıdaki gibi görebilirsiniz. “NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Bize mevcut yapılandırmayı kaydetmek için biçimlendirme olacağını soruyor. “Format “diyoruz ve disk yapımızı şekillendiriyoruz.

Değişikliklerin diske yazılması için “Write changes to disk “diyoruz ve diğer ekrana geçiyoruz.

Bize boot işleminin nasıl olacağını soruyoruz. En başta 1000MB olarak tanımladığımız “/boot alanını kullanacağız. Bunun için “change device “diyerek “first sector of boot partition-/dev/sda1 “alanını seçiyoruz ve “OK “butonuna basıyoruz.

“NEXT “diyerek devam ediyoruz.

Artık kullanacağımız paketleri ayarlayacağız. “Database server “ve “Customize Now “diyerek “NEXT “butonuna tıklıyoruz.

Bilgi: Veri tabanı ve orta katman kurulumları için karışıklık olmaması adına her zaman aynı standart paket yapısını kullanacağız.

Paketlerin kurulum ekranına geldik. Burada uygulamalar için kullanacağımız paketleri seçeceğiz. Aşağıda hangi alanlarda hangi paketlerin kullanılacağı verilmektedir.

Bilgi: Paketleri seçerken Mouse sağ tuş yaparak “Select all optional packages “demeniz gerekmekte. Bu sayede alt paketleri de otomatik ekleyeceksiniz.

Tüm paketlerimiz seçildikten sonra “NEXT “diyerek devam ediyoruz ve işletim sistemimizin kurulumu başlıyor.

İşletim sistemiz ön yüklemesi tamamlandı. Artık son adımlara geleceğiz.” Reboot “diyerek yeniden başlatıyoruz.

Yeniden başlatmadan sonra hoş geldiniz ekranı bizi karşılıyor. “Forward “diyerek devam ediyoruz.

Bizi lisans ekranı karşılıyor. “Yes, I agree to the license agreement “seçili olacak şekilde “Forward “diyerek devam ediyoruz.

Bizi register ekranı karşılıyor. “No, I prefer to register at a later time “seçili olacak şekilde “Forward “diyerek devam ediyoruz.

Support’dan yararlanamayacağımız belirtiyor. “No. thanks, I’LL connect later “butonuna tıklıyoruz ve “Forward “diyerek devam ediyoruz.

Yeni bir kullanıcı oluşturmak istersek burada hemen ekleyebiliriz. Bizim kurulumumuzda root ve oracle kullanıcıları sisteme otomatik olarak ekleniyor. Bu sebepten “Forward “diyerek devam ediyoruz.

Tarih ve saat ayarları ekranı geliyor son kontrollerimizi yaparak “Forward “butonu ile devam ediyoruz.

Son olarak “kdump “ekranı geliyor. “Forward “diyerek devam ediyoruz.

İşletim sistemimiz son bir kez daha yeniden başlayarak bize giriş ekranını getiriyor.

Burada “other “kısmına tıklayarak “root “kullanıcısı ile giriş yapacağız.

Username alanına “root “yazarak “Log in “diyoruz. Şifremizi girerek masaüstüne düşüyoruz.

Root kullanıcı ile yapacağımız değişikler işletim sistemini doğrudan etkilediği için bize bununla ilgili uyarı veriyor.

“Do not Show me this again “işaretli olacak şekilde “close “butonuna tıklıyoruz.

Artık işletim sistemimiz hazır. Şimdi son ayarlara gelebiliriz.

Yukarıdaki menülerden system > administration menüsünden “ Firewall “ ı seçiyoruz.  Bu alanda “ Firewall “ ı kapatacağız.

Öncelikle “ Disable “ butonuna tıklayarak “ Apply “ butonuna ile onaylıyoruz. Firewall artık kapalı.

Tekrar System > administration menüsünden SeLinux Management ‘i açıyoruz.

System Default enforcing mode kısmını “ Disabled “ yapııyoruz. SeLinux otomatik olarak kapacak. Sağ üst köşedeki kısımdan “ X “ basarak çıkıyoruz

Firewall ve SELinux ‘u kapattıktan sonra işletim sistemimizi güncelleyeceğiz. Masaüstünde boş bir alanda mouse sağ tuş yaparak “ Open Terminal “ diyoruz. Açılan terminal penceresinde “ yum update –y “ komutunu veriyoruz. Güncelleme bittikten sonra işletim sistemini yeniden başlatarak işlemlerimizi bitireceğiz.

Bilgi : yum update –y komunutundaki “ –y “ paremetresi yum yöneticisinin soracağı sorulara “ yes “ denmesini otomatik olarak sağlayacak.

İşletim sistemimizi güncellemeden sonra yeniden başlattık ve tamamen hazır hale getirdik.

Bir sonraki makalede görüşmek üzere.

Linux OS olan sistemlerde disk yapısı Windows disk yapısına göre biraz daha karmaşık görünebilir. Aslında görünenin aksine daha elastik ve daha kullanışlı bir yapıdadır. Linux sistemlerde temel disk komutlarının başında fdisk gelir. Varolan diskler üzerinde kontrol yapmak istiyorsak fdisk komutu kullanılır. Fdisk –l ile genel yapıyı görmek için, İşlem yapmak istediğimiz bir partition için ise fdisk –l /dev/sdb gibi bir komut ile veriler kontrol edilir.

Eğer fdisk komutunu parametresiz kullanırsak fdisk  /dev/sda  şeklinde bizden komut bekleyen bir ekran ile karşılaşırız.

Burda m tuşlanarak yardım menüsüne ulaşılır (İlk kullanım için tavsiye edilir)

m: yardım menüsü

p: disk bölüm tablosu

n: yeni disk bölümü oluşturmak için

a:boot bölümünün olduğu sistem disk bölümü oluşturmak için

d: bölüm silmek için

l:disk bölümlerini listelemek için

q: çıkış yapmak için

w: değişiklikleri kaydedip çıkmak için

Badblocks

Disk üzerinde hatalı blokları denetlemek ve tespit etmek için kullanılır

Hatalı bloklar var ise bu fsck ile onarılır, Örnek olarak

Fdisk –l ile diskler listelenir fsck komutu ile denetlenir onarılır

Fsck komutu kullanılmadan önce dikkat edilmesi gereken önemli nokta

Disk umount edilmelidir.

Logical Volume Management (LVM) Nedir ?

LVM yapısı ise disk veri kümesi veya kümeleri oluşturulmasını sağlayan istenildiğinde disk alanı üzerinde istenilen boyutlandırmayı rahatlıkla yapılabilmesini sağlayan bir yapıdır.

Linux işletim sistemleri için mantıksal hacim yöneticisidir. LVM sayesinde birden fazla diski tek bir disk bölümü olarak kullanabiliriz. Bu disk yönetimi işlerinde bize çok büyük yarar sağlar. Örneğin;

/etc  için ayrılmış 50 gb olsun /var için ayrılmış 20 gb olsun /var için ayrılmış olan 20 gb kapasitesi dolduğunda /etc için ayrılmış olan 50gblık alanın boş kısmından ekleme yapılabilir. Bu gibi esneklik sayesinde  mevcut disk yapıları değiştirilebilir swap edilebilir.İşte bunların hepsi LVM disk yapısı sayesinde olmaktadır.

LVM volume group(VG)  ve bu grup veya grupların içinde bulunan fiziksel hacim(pv) ve mantıksal hacimlerden(lv) oluşmaktadır

Volume group – hacimsel grup(VG)

Fiziksel ve mantıksal hacimleri (pv – lv) içeren  üst düzey katman

Makine başına oluşturabilecek maximum hacim grubu (VG) 99

Pysical Volume –fiziksel hacim(PV)

Fiziksel disk bölümlerinden oluşan kısımdır.

Logical Volume (LV)

Disk bölümlerinin karşılığıdır. Dosya sistemi içerir

File System –Dosya Sistemi

Disk üzerindeki dosyaların düzenlenmesi ve izinlerinin bulunmasını sağlayan yapıdır.

Bazı Komutlar

pvcreate

Linux sistemine diski fiziksel olarak tanıtma komutu

Örnek ;

pvcreate  /dev/sdc2

pvdisplay

Fiziksel tanıtılan diskleri listeler

pvremove

Fiziksel tanımlı diski iptal eder

Vgcreate

Volume group oluşturur

Vgextend

Volume group disk ekler

Vgreduce

Volume group ‘tan disk çıkartır

Vgremove

Volume group  kaldırır

Vgdisplay

Volume groupları listeler

Lvdisplay

Mantıksal sürücüleri listeler

Lvcreate

Tanımlı mantıksal alandan disk oluşturur

Örnek; 40gb mantıksal sürücü oluşturmak için /dev/centos/unify

Lvcreate –n unify –L40Gb centos

Lvremove

Mantıksal sürücüleri kaldırır

Lvreduce

Mantıksal sürücülerden blok siler

Lvreduce –L-20GB /dev/centos/unify

(20 gblık alanı iptal eder)

Lvextend

Tanımlı mantıksal sürücüye blok ekler

Lvextend –L+10Gb /dev/centoss/unify

Lvmdiskscan

Tüm diskleri listeler

Şimdi bu komutlar doğrultusunda sunucumuza bir disk ekleyelim ve bunu sistemi kapatmadan tanıtalım

Bu extend işlemini Vmware Workstation Üstünde göstereceğim o yüzden çalışan bir sistemin kapanmaması için varolan disk üstünden değil yeni bir disk ekleyerek yapacağım bu işlemi

ESX 5.5 ve üzerinde siz bu işlemi aynı disk üzerinde yapabilirsiniz.

Birinci adım sistemi kontrol edelim. Canlı bir sistemde bu işlemi yapıyorsak snapshot ve gerekli yedeklemeleri yapalım.

Gördüğünüz gibi /dev/sda1 ve /dev/sda2 olarak 2 partition gözükmektedir

Devam ediyoruz 20 Gb bir disk daha ekledim

Şu an sistemde yeni bir disk gözükmemektedir.

Sistemi yeniden başlatmadan diskin görünmesi için aşağıdaki komutu giriyoruz

echo "- - -" > /sys/class/scsi_host/host0/scan

Ardından fdisk –l komutu ile gördüğünüz gibi /dev/sdb 21.5 gb alan gözükmektedir,

Diski kullanılabilir hale getirmemiz lazım.

fdisk /dev/sdb

ardından n basılır

ardından p basılır primary seçilir

partition numarası için 1 seçilir örneğin sdb1

bu aşamada sector seçilmektedir başlangıç sectoru default seçilmeli Enter basılır

bitiş sektörü default seçmek için yine Enter basılır

disk kullanılabilir halde

Ls /dev/sd* komutu ile diskler görüntülenir

Ama burda unuttuğumuz bir nokta var disk yapısını lvmye dahil edeceğimiz için bölüm tipini belirlememiz gerekiyor

Yeniden fdisk /dev/sdb yapıyoruz

Ardından bölüm tipi için t ye basıyoruz

Tüm Hex kodları için L ye basalım

Linux LVM Hex kodu 8e olduğu için 8e yazıyoruz

W basıp kaydet diyip çıkıyoruz

Fdisk –l ile kontrol edelim

Yeni eklediğimiz disk yapısı artık LVM yapısına uygun hale getirildi.

Diskimizi bağlayacağımız bir Volume group oluşturacağız.

vgcreate vg_unify  /dev/sdb1

Vgdisplay ile oluşturulan grupları görebiliriz

Vg_unify grubu içinde birkan isimli 2 gb bir disk oluşturalım

Lvcreate –n lv_birkan –L2GB vg_unify

lvdisplay ile kontrol edelim

Fdisk komutu ilede genel özete bakalım

Volume grup altındaki disklerimizi görmek için ise pvscan komutunu kullanalım

Gördüğünüz gibi vg_unify 18gb free alana sahip halen

Volume group altında ise disk oluşturmayı gördük ve bu diski formatlayalım ext4 olarak formatlamayı seçtim ben

mkfs.ext4 /dev/vg_unify/lv_birkan

Formatladığımız diski bağlayacağımız bir dizin yaratıyoruz

Unutmayın Linux sistemlerde herşey bir dosya yapısıdır.

mkdir /birkan

mount /dev/vg_unify/lv_birkan birkan

Başlangıçta otomatik mount olması için /etc/fstab ‘a aşağıdaki gibi girdiyi girmeliyiz

nano /etc/fstab

/dev/vg_unify/lv_birkan birkan  ext4    defaults        0 0

Kaydet diyip çıkalım.

Burdaki işlemde yeni bir volume group oluşturduk içinde yeni bir disk oluşturduk o diski sisteme mount ettik ve kalıcı olmasını sağladık.

Geri kalan Linux disk yapısını verimli bir biçimde kullanalım.

Vgdisplay komutu ile kontrol sağlayalım

Oluşturdugumuz lv grubundan 1 gb azaltalım olayı daha kavramak için.

lvreduce -L-1GB /dev/vg_unify/lv_birkan

Şu an 1 gb kapasiteye düştü

Eklediğimiz diski aynı volume group altında extend işlemi için aşağıdaki adımları uygulayalım

Öncelikle eklediğimiz diskleri  umount edelim

umount birkan/

lvremove /dev/vg_unify/lv_birkan

Vg_unify silelim

vgremove vg_unify

Centos adlı Vgyi  ikinci eklediğimiz /dev/sdb1  ile extend edelim

vgextend centos /dev/sdb1

Ardından root Lv sini extend edelim

lvextend -l +100%FREE /dev/centos/root (boşta kalan tüm alanı kullandırmak içi +100%FREE yazılır)

LVM yapısında diskler ile istediğimiz gibi ekleme çıkartma yapabiliyoruz.

df –kh yaptığımızda diskin kullanılabilir alanını tamamen  göremiyoruz

Bunun için ise df –hT komutu ile disk tipini görüntüleyelim

Gördüğünüz gibi xfs tipinde bir lv görülmektedir.

xfs_growfs /dev/mapper/centos-root komutuyla kullanılabilir alanın tamamını ekleyelim

Görmüş olduğunuz gibi diskin tamamı kullanılabilir haldedir.

Özetle bu makalede

·       Fdisk kullanımı

·       Yeni disk ekleme ve fiziksel disk olarak tanıtma

·       Yeni bir diski sunucuyu restart etmeden tanıtma

·       Yeni eklenen disk türünü LVM yapısına uygun hale getirme

·       Logical Volume Management(LVM) yapısı ve LVM komutları

·       Yeni bir Volume Group (VG) oluşturma

·       Logical Volume(LV) oluşturma

·       İsteğe bağlı boyutta Logical Volume oluşturma

·       İsteğe bağlı Logical Volume kapasite düşürme

·       Oluşturulan Logical Volume disk türünü değiştirme

·       Oluşturulan Logical Volume mount etme başlangıçta otomatik mount durumuna getirme

·       Oluşturduğumuz Logical Volume ve Volume Group silme

·       Eklediğimiz diski varolan Volumegroup ekleme ve extend etme

Faydalı olması dileğiyle.

Bugün, son zamanlarda tekrar gündeme gelen ve desteklenmesini canı gönülden istediğimiz ayrıca TÜBİTAK tarafında geliştirilmekte olan Debian tabanlı işletim sistemi Pardus’u tanıtacağız. Pardus, hayatına ilk olarak 2003 yılında başladı ve 2005 yılı son çeyreğinde ilk kararlı sürümünü yayınladı. Doğası gereği açık kaynak kodlu olarak başlayan projeye ücretsiz ofis uygulamaları, açık kaynak kodlu tarayıcılar ve birçok yardımcı program katıldı. Geçen zaman içinde mevcut geliştirilmeler iptal edilerek yeni çekirdeği olan Debian üzerinde tekrar filizlenen Pardus şu an Pardus 17.3 XFCE, Pardus 17.3 Sunucu ve Pardus ETAP olmak üzere üç ana sürüm ile hayatına devam etmektedir. Bizim anlatacağımız sürüm bireysel kullanıcılara da hizmet verebilen Pardus 17.3 XFCE sürümü olacak. Kurulumumuzu VMWARE ortamında gerçekleştireceğiz. (Test kurulumlarınızı 2GB ram, 2vcpu ve 40gb disk ile rahatça yapabilirsiniz)

Pardus kurulum imajlarını aşağıdaki adresten temin edebilirsiniz.
https://www.pardus.org.tr/surumler/

Pardus 17.3 ile birlikte gelen yenilikler.

Son kullanıcının karşılaştığı birçok grafiksel ara yüzdeki kullanım senaryosu sorunları giderildi.
Birçok sistem performansını etkileyen paket güncelleştirmesi ve optimizasyonu yapıldı.
200 ün üzerinde paketi ve yamasını içeren güvenlik güncelleştirmeleri sisteme eklendi.
Özgün yenilikçi bir uygulama olan Pardus Mağaza (0.1.1~beta2) sisteme eklendi.
Pardus Mağaza uygulamasının, son kullanıcının kullanımını kolaylaştıracak şekilde üçüncü parti uygulamaları da sisteme yükleyebilmesini sağlayan gerekli arka plan desteği sağlandı

Kısa bilgilerden sonra .ISO dosyamızı boot ederek kuruluma başlayabiliriz.

İlk ekranımız Dil seçeneği, şu an Pardus deposundan Türkçe ve İngilizce dil seçenekleri mevcut. Biz kurulumu Türkçe yapacağız. Özellikle belirtmeliyim ki çevirmeler ve teknik dil kullanımı gayet başarılı.

İkinci ekranımız ön yükleme menüsü. Burada farklı seçenekler geliyor. Kurulumu “Grafik Ara yüz “yardımı ile yapacağız. Bu sayede tüm işlemler görsel olarak ayarlanacak. “Grafik Ara yüz ile Kur “diyerek devam ediyoruz.

Burada işletim sistemi dilini seçmemiz isteniyor. “Türkçe “kalacak şekilde “Continue “ile devam ediyoruz. (Türkçe ve İngilizce dışında Pardus deposu destek vermemekte.)

Bu ekranda konum belirteceğiz. Bu sayede yerel saat gibi ayarlar otomatik olarak gelecek. “Türkiye “seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

Bu ekranda klavye dilimizi seçmemiz isteniyor. Ben “Türkçe Q “ile devam ediyorum. “Türkçe F “klavyede seçilebilir. “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

İlgili bileşenler için ön çalışmayı yapıyor. Daha tam kurulum başlamadı bu ekran otomatik olarak geçecek.

İşletim sistemimiz için bir makine adı gireceğiz. Bu sayede ağımızdaki diğer bilgisayarlar bizi bu ad ile tanıyacaklar. Makine adımı yazarak “Devam “diyerek bir sonraki adıma geçiyorum.

Alan adımı belirliyorum. Buraya şimdilik herhangi bir şey yazabilirsiniz. İleride bunu detaylandıracağız. “Devam “diyerek bir sonraki adıma geçiyorum.

Sisteme giriş yapmak için açacağım kullanıcımın İsim ve soy ismini belirliyorum. Bu sayede kullanıcımın kime ait olduğunu bileceğim. Bilgileri yazarak “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyorum.

Bu adımda kullanıcı adımızı oluşturuyoruz. Diğer ekran ile aynı gibi görünse de farklılar. Kullanıcı adımı belirleyip “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyorum.

Kullanıcım için şifremi belirleyerek “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyorum.

Tekrar parametrik ayarlamalar yapılıyor. Ekran otomatik olarak değişecek.

İlgili otomatik ayarlardan sonra disk yapılandırmasına geldik. Burada “Yardımcı ile – diskin tamamını kullan “seçeneği üzerinden devam edeceğiz. “Devam “diyerek bir sonraki adıma geçiyoruz.

Sanal olarak oluşturduğumuz 120GB disk seçili olarak geldi. “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

Kök dizine bağlı diğer dizinlerin konumlarını ayarlayacağız. Biz test ortamında olduğumuzdan dolayı “Tüm dosayalar tek bölümde (yeni kullanıcılara önerilir)” seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

Disk yapılandırması kolayca ayarlandı. “Bölümlemeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet “seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

Disk üzerindeki işlemlerde dikkat edilmesi gerektiği için bize tekrar onaylanmamız için soru soruyor. “Evet “seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz. (Bu işlemde disk üzerindeki bütün veriler kalıcı olarak silinir)

İlk olarak disk biçimlendirme işlemi gerçekleşiyor.

Disk biçimlendirme işleminden sonra sistem kurulumu başlıyor. Makinamızın performansına bağlı olarak 10 – 30 dakikalık bir zaman alacak.

Linux işletim sistemlerinde Depo adını verdiğimiz uygulama havuzları bulunur. Bu sayede bir uygulamayı kurarken buradaki depodan yararlanırız ve işleri hızlıca hallederiz. Pardus içinde bir depo bulunmaktadır. Buradaki ekranı değiştirmeden “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

Paket yöneticimiz vasıtası ile uygulamalar hazırlanıyor.

GRUB ayarlarımız otomatik olarak yapılacak. “Evet “seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

“/dev/sda “seçili olacak şekilde “Devam “butonu ile bir sonraki adıma geçiyoruz.

GRUB otomatik olarak diskimize ayarlanıyor.

Nihayet kurulumumuz bitiriliyor.

Kurulum işlemimiz tamamlandı. “Devam “butonuna basarak işlemi tamamlıyoruz. Makinamız bir kez yeniden başlayacak ve masaüstü ekranımız bizi karşılayacak.

Masaüstümüz geldi. Şifremiz ile giriş yapıyoruz.

Artık rahatça kullanabiliriz.

Görüldüğü gibi hızlıca ve zahmetsizce kurulan bir işletim sistemi Pardus. Özellikle son sürümü ile birlikte gelen “Pardus Market “sayesinde telefonlarımızdan da alışık olduğumuz üzere ekstra uygulamaları zahmetsizce kurabileceğiz. Şu an testlerini yaptığımız ve TÜBİTAK tarafından geliştirilen Pardus’un diğer makalelerinde görüşmek üzere

Kaynaklar

https://www.pardus.org.tr/

https://www.pardus.org.tr/surumler/

https://www.pardus.org.tr/pardus-kurulum-kilavuzu/

https://www.pardus.org.tr/pardus-surum-notlari-17-3/

Bugün sizlere benimde çok beğendiğim NGINX http Sunucusunu tanıtacağım ve kuracağım. Nginx ilk olarak Rus bir bilişimci tarafından mail.ru alt yapısı için tasarlanıyor ve zamanla genel olarak kullanıma açılarak birçok platformda çalışmaya başlıyor. Yapı olarak yüksek trafiklerde muadillerine oranla daha iyi olduğu gözlemlenen bu üründe yük dengeleme, vekil sunucu, sanal sunucu gibi özellikler kullanabiliyorsunuz. Şu an E-Devlet alt yapısında aktif olarak bu http sunucusunu biz Pardus üzerinde kullanacağız.

Daha önce Pardus 17.3 Sunucu sürümünün kurulumuna değinmiştik. Aşağıdaki adresten Pardus sunucu kurulumuna erişebilirsiniz.

https://www.cozumpark.com/blogs/linux_unix/archive/2018/09/02/pardus-17-3-kurulumu.aspx

Şimdi Nginx kurulumuna başlayabiliriz.

Öncelikli olarak işletim sistemimizi bir güncelleyeceğiz. “sudo apt-get update“ ve “ sudo apt-get upgrade“ komutlarını ayrı ayrı çalıştırarak depomuzu güncelliyoruz.

Kurulumda anlattığımız gibi “ depo.pardus.org.tr “ üzerinden güncellememiz olacak.

İşletim sistemiz güncellemesi bitince “ sudo apt-get install nginx “ komutu veriyoruz ve kurulumu başlatıyoruz

. İşlem onayı isteyecek “ E “ harfine basınca otomatik devam edecek.

Şimdi nginx http servisimizi aktif hale getirelim. “sudo systemctl enable nginx “ komutunu uyguluyoruz.

Servis başarılı bir şekilde aktif oldu.

Pardus sunucumun IP Adresini tarayıcıya yazarak çalıştığını kontrol ediyorum. Gördüğünüz gibi hiçbir zahmet çekmeden kurduk ve çalıştırdık.

Bilinmesi gereken başlıca komutlar.

sudo systemctl enable nginx ( http servisini aktif eder ve başlangıçta otomatik başlatır )

sudo systemctl disable nginx ( http servisini pasif eder ve tamamen kapatır )

sudo systemctl restart nginx ( http servisini yeniden başlatır )

sudo systemctl stop nginx ( http servisini durdurur )

sudo systemctl start nginx ( http servisini başlatır )

sudo systemctl status nginx ( http servisinin durumunu gösterir )

Bununla nginx üzerinde standart bir kurulumda web sayfalarınız için dizin “ /var/www/html “ altında bulunmaktadır. Buraya atacağınız web dosyaları otomatik olarak yayınlanmaya başlar. Diğer makalelerimizde görüşmek üzere.

Buğra Parlayan

Geçtiğimiz günlerde Berlin'de gerçekleşen OpenStack Summit'de, Canonical Ltd. Kurucusu ve CEO'su Mark Shuttleworth tarafından, Ubuntu 18.04 LTS (Long Term support) sürümünün destek süresinin 5 yıldan 10 yıla uzatıldığının duyurusunda bulunmuştur. Bu haber uzun soluklu desteğin olmasıyla iş sürekliğini ve devamlılığı açısından büyük bir önem taşımaktadır. Açık kaynak dünyasında uzun soluklu destekle beraber iş dünyasında Ubuntu kullanımı daha da çok yaygınlaşacaktır. 10 yılı aşkın süredir aktif ve geliştirilen bir Linux dağıtımı olan Ubuntu 14 yıldır, açık kaynak ve Linux dünyasına birçok yenilik getirmiş ve destek olmuştur.

Ubuntu Server 18.04 LTS Sistem Gereksinimleri

https://help.ubuntu.com/lts/serverguide/preparing-to-install.html

Ubuntu Server 18.04 LTS kullanımı için 64bit işlemci mimarisinin bir üyesine sahip olmanız gerekmektedir.

Geçtiğimiz yıllarda Ubuntu 32bit işlemci mimarisine olan desteğini çekmiştir.

https://www.ubuntu.com/#download sekmesinden 18.04 LTS’i seçerek amd64 iso dosyası indire bilirsiniz.

https://www.ubuntu.com/download/server/thank-you?version=18.04.1&architecture=amd64

ISO dosyası indikten sonra gerçek ya da sanal makine üzerinde kurulum adımlarına geçilebiliniz.

Kurulum:

Karşımıza kurulum dil ayarları gelmektedir. İngilizce kuruluma devam etmek için Enter’a basınız.

Klavye yapılandırma ekranında İngilizce A.B.D seçeneğini kabul ediyorsanız Done Enter’a basınız.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız Tab tuşu ve yön tuşlarıyla Turkish seçerek Done Enter’a basınız.

Ubuntu Clouds, Cluster ve Internet of things IoT kurulum seçenekleri de bulunmaktadır. Hızı Kurulum için Install Ubuntu’yu seçip Enter’a basınız.

DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılandırmak için Done Enter’a basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız ilgili yapılandırma ayarlarını girerek kaydediniz.

Ağ topolojinizde bir proxy kullanıyorsanız gerekli yapılandırmayı yaparak, kullanmıyorsanız Done Enter’a basınız.

Ön tanımlı Ubuntu archive mirror yapılandırması için Done Enter’a basınız.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız Done Enter’a basınız.

Kurulum yapılması istediğiniz diski seçerek Enter’a basınız.

Otomatik olarak yapılandıran dosya sistemi seçimlerini kabul etmek için Done Enter’a basınız.

Seçilen disk üzerinde ki verilerin silineceği uyarı erkanında, kurulumun diğer adımına kabul ederek geçmek için Continue Enter’a basınız.

Yetkili kullanıcı tanımla işlemini yapılandırarak Done Enter’a basınız.

Eğer özel bir yapılandırmanın kurulmasını istiyorsanız ilgili seçeneği seçip gerekli işlemleri yapabilirsiniz. Herhangi bir seçim yapmak istemiyorsanız Done Enter’a basınız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için Reboot Now’ı seçerek Enter’a basınız.

Kurulum aracını (dvd, usb veya iso) çıkartıp sistemin yeniden başlatılması için Enter’a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizin gerekli güncellemelerini sudo apt update belirtiğiniz kullanıcı parolasını girip ve sonrasında sudo apt upgrade komutları yardımıyla yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için sudo systemctl status ssh.service kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo systemctl enable ssh.service ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir.

sudo systemctl start ssh.service ile ssh servisi başlatılır.

sudo systemctl status ssh.service ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Makalemin sonuna geldik, umarım faydalı bir makale olmuştur. Bir sonraki makalemde görüşmek üzere

Sun Microsystems tarafından geliştirilmeye başlanılan ve sonra Oracle ailesine dahil olan Solaris her geçen gün daha da gelişmeye ve işletim sistemleri dünyasında yaygınlaşmaya devam etmektedir. Unix işletim sistemi ailesinin en çok bilinen üyelerinden biri olan Solaris, Bankacılık, Finans, Kamu, Savunma Sanayi, Telekomünikasyon ve benzeri birçok sektörde aktif rol almaktadır.  Ticari açıdan önemli bir uzmanlık alanı oluşturan Solaris her geçen gün daha da önem kazanmaktadır.

Oracle Solaris 11.4 Sistem Gereksinimleri

https://docs.oracle.com/cd/E37838_01/html/E60973/glmru.html

Oracle Solaris 11.4 kullanımı için 64bit işlemci mimarisinin bir üyesine sahip olmanız gerekmektedir.

Geçtiğimiz yıllarda Oracle 32bit işlemci mimarisine olan desteğini çekmiştir.

https://www.oracle.com/technetwork/server-storage/solaris11/downloads/install-2245079.html

x86_64 bit Kurulum için gerekli olan ISO dosyasını indirebilmek için Oracle hesabınız olması gerekmektedir. Eğer yok ise ücretsiz bir profil oluşturabilirsiniz. Gerekli kullanıcı tanım işlemleri yapıldıktan sonra ya da Oracle Account ile giriş yapıldıktan sonra "x86 Text Installer" indirebilirsiniz.

ISO dosyası indikten sonra gerçek ya da sanal makine üzerinde kurulum adımlarına geçilebilir.

Kurulum:

Klavye yapılandırma ekranında A.B.D. İngilizce seçeneğini kabul ediyorsanız Enter’a basınız.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız 25 Turkish' i seçerek Enter’ a basınız.

Karşımıza kurulum dil ayarları gelmektedir. İngilizce kuruluma devam etmek için Enter’ a basınız.

Karşımıza Oracle Solaris kurulum menüsü gelmektedir. Kuruluma devam etmek için 1’i seçip Enter’ a basınız.

Kurulumun bir sonra ki adımına devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Kuruluma yerel diskleri kullanarak devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Kurulumun yapılmasını istediğiniz diski seçerek F2 tuşuna basınız.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız F2 tuşuna basınız.

Bilgisayar adını belirterek F2 tuşuna basınız.

Yapılandırmak istediğiniz kablolu ağ bağdaştırıcısını seçerek F2 tuşuna basınız.

DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılandırmak için DHCP’ i seçerek F2 tuşuna basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız ilgili yapılandırma ayarlarını girerek F2 tuşuna basınız.

DNS yapılandırması için F2 tuşuna basınız.

DNS Bilgilerini girdikten sonra devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Giriş yapmadan sonra ki adımına devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Eğer alternatif bir hizmetin yapılandırmasını istiyorsanız ilgili seçeneği seçip gerekli işlemleri yapabilirsiniz. Herhangi bir seçim yapmak istemiyorsanız None seçerek F2 tuşuna basınız.

Saat dilimi yapılandırmasını Türkiye olarak belirlemek için Europe' u seçerek F2 tuşuna basınız.

Yön tuşları yardımıyla Turkey seçerek F2 tuşuna basınız.

Bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Yapılandırma dil ayarlarını İngilizce olarak seçmek için English' i seçerek F2 tuşuna basınız.

Dil ayarını kabul edip bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Geçerli tarih düzenlemelerini kontrol ederek F2 tuşuna basınız.

Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız TurkishQ seçerek F2 tuşuna basınız.

Kullanıcı tanımla ekranında root parola belirleme ve kullanıcı tanımı yapılandırılmaktadır. Root direk loginlere güvenlik politikası nedeniyle kapalıdır. Parola politikası nedeniyle en az 6 karakterden oluşan ve içerisinde en az 1 karakter harf barındırma zorunluluğu bulunmaktadır. Kullanıcı tanımla işlemini yapılandırarak F2 tuşuna basınız.

My Oracle Support bilgilerinizi kullanarak güvenlik ve güvenlik güncellemeleri hakkında bildirimleri yapılandırabilirsiniz.  Bir sonraki adıma geçmek için F2 tuşuna basınız.

Kurulum özeti ekranında yapılandırma ayarlarını gözden geçirebilirsiniz. Eğer herhangi bir değişiklik yapmak isterseniz F3 tuşuna basarak ilgili adıma ya da adımlara dönebilirsiniz. Kuruluma devam etmek için F2 tuşuna basınız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için F8 tuşuna basınız.

İlk sistem açılış Grub ekranında hızlı giriş için Enter'a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizde kurulu olan paketleri güncellemek için sudo pkg update ve belirtiğiniz kullanıcı parolasını girerek yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için svcs ssh komutunu kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo svcadm enable ssh ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir ve başlatılır.

svcs ssh ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Makalemin sonuna geldik umarım faydalı bir makale olmuştur.

Bir süredir TUBITAK tarafından geliştirilen işletim sistemimiz PARDUS ile ilgili deneyimlerimizi ve kurulum senaryolarını sizlerle paylaşıyoruz. Bu yazımızda Debian alt yapısı ile TUBITAK tarafından bize sunulan depolar sayesinde esnek bir şekilde bir çok işlemi yapabileceğiniz PARDUS işletim sisteminin göç adımlarını ve karşılaşabileceğimiz zorlukların üstesinden nasıl geleceğimize dair bilgiler edineceğiz.

Öncelikle siz IT profesyonellerine belirtmeliyiz ki PARDUS her geçen gün gelişen bir işletim sistemi. Bu göç esnasından yıllarca Microsoft ailesine bağlı ürünlere olan aşinalığımız ve el alışkanlıkları bizim bazı dinamiklerimizi değiştirecek ve deyim yerindeyse birçoğumuz tüm bildiklerini unutarak her şeyi tekrar öğrenmek zorunda kalacak. Bunun sebebi Microsoft ürünlerinde hemen hemen bütün kritik işlemleri ara yüz ile yaparken, PARDUS tarafında komutlar ile çalışmamız olacak. İlk zamanlar bu bize vakit kaybı olarak görünse de zamanla işlerin aslında daha hızlı ilerlediği görülecek ve yapabileceklerimizin aslında ne kadar çok olduğu ortaya çıkacak.

Diğer bir husus ise PARDUS göçü aslında başlı başına bir proje ve bu demek oluyor ki biz işletim sistemini öğrenirken ucundan kıyısından Proje Yönetimini de öğreneceğiz. Geçiş için öncelikle bir test ortamı kurup bu test ortamında atayacağımız personeller ile çalışmalar yapacağız. Projemiz belki üç belki de on iki ay sürecek. Bu süreçte swot analizlerimiz olacak. Bu analizlere bağlı olarak güçlü olduğumuz ya da güçsüz olduğumuz noktaları belirleyerek göç sırasında karşımıza çıkacak öngördüğümüz yada öngörmediğimiz durumları bileceğiz. Niteliksel ve Niceliksel Risk analizlerimizi yaparak bu risklere karşı uygulayacağımız stratejilerimizi planlayacağız.

Artık yavaş yavaş PARDUS Göçünde hangi adımlara ve hangi soruları soracağımıza odaklanabiliriz.

Projenin Planı;

Öncelikle bir plana ihtiyacımız var. Bu plan ilgili faaliyetlerin nasıl yürütüleceği, nasıl izlenip kontrol edileceği ve nasıl bitirileceği konusunda bilgileri içermeli, bununla birlikte bir zaman çizelgesine sahip olmalı ve kullanılacak ekipmanların listesine sahip olmalı. Bu sayede attığımız her adım bir kurala uygun olarak hareket ederek bize sonuca ulaştıracaktır.

Proje Faaliyetlerin Sıralanması;

Planlama işleminin bitmesine müteakip icra edilecek faaliyetlerin sıralanması gerekmektedir. Bu faaliyetler sonucunda edindiğimiz bilgiler bizim plana sadık kalmamızı sağlayacak aynı zamanda hedefe ulaşmamızı sağlayacaktır. Peki, nedir bu faaliyetler?

·         Hali hazırda kullanılan işletim sisteminin durumu ve üzerinde hangi uygulamaların çalıştığının incelenmesi

·         Kurum yada kuruluşa özel uygulamaların ( ERP , CRM vb. ) hangi platformda çalıştığının incelenmesi

·         Fiziki kaynaklardan yazıcıların, tarayıcıların vb. ağ çıktı aygıtlarının uyumluluğunun belirlenmesi

·         API ya da vb. tekniklerle entegre olan yapılardaki uyumluluk ya da uyumsuzlukların belirlenmesi

·         Son kullanıcıların kendi düzenlerini kurmalarından dolayı yaptığı rutin çalışmaların belirlenmesi

·         Sunucu tarafının incelenmesi ve hangi uygulamaların sunucularda çalıştığının belirlenmesi

·         Merkezi uygulamaların ( Posta , Veri tabanı , file server , fax server , wsus vb. ) listesinin çıkartılması ve alternatiflerin belirlenmesi

·         LDAP için incelemeler

·         E-IMZA kullanımı var ise ilgili denetimler

·         Tüm uygulamaların performans tablolarının incelenmesi

·         Ortak uygulamaların ( pdf , Office vb. ) belirlenmesi ve alternatiflerinin seçimi

·         Verilerin nasıl aktarılacağı

SWOT Analizi;

Swot analizi bir projede bizim güçlü ve zayıf yönlerimizi belirleyen çıktıların toplamıdır. Bu analiz sayesinde projemizin başlangıç öncesi durumunu görecek ve fikirler edineceğiz. Örneğin kurum ya da kuruluşunuzda kullandığınız WEB tarayıcıda çalışan uygulamalar bizim güçlü yönlerimizi, masaüstü uygularımız ise ( JAVA hariç ) zayıf olan yönlerimizi belirleyecek.

Niteliksel ve Niceliksel Risklerin Belirlenmesi;

Niteliksel Riskler, tanımlanmış risklerin gerçekleşme olasılığının ve etki gücünün değerlendirildiği süreçtir ve karşılaşabileceğimiz aksaklıkları gösterir. Örneğin dizüstü bilgisayarda olabilecek ekran kartı uyumsuzlukları buna bir örnektir ve etki gücü bize zaman kaybı oluşturur. Bununla birlikte kullanıcıların göstereceği dirençte niteliksel risklere örnek olarak gösterilebilir. Niceliksel riskler ise tanımlanan risklerin proje üzerindeki etkisini belirler. Niceliksel Risk Analizi ile özellikle tehdit derecesi yüksek olan risklerin projenin süresini ve maliyetini nasıl etkileyeceği anlatılır. Örneğin Nitelik olarak bize emek harcatan bir ekran kartı niceliksel olarak vakit kaybettirir. İki riskin ortalaması ise bize bu iş sürecinde matematiksel değerleri çıkartır. Örneğin kurulumların ne kadar gün süreceği gibi.

Test Ortamının Sağlanması;

PARDUS göçünün planlanması ve ilgili analizlerin yapılması öncelikli olarak teorik ve kâğıt üzerinde bir durumdur. Bunu fiziki bir şekle sokmak için analizleri yapılan tüm süreçlerin test ortamında görülmesi yani fizibilitesi gerekir. Farklı bir değişle son kullanıcıya göre uyarlanmış bir işletim sisteminin hazırlanması, bu hazırlanan sisteminin ldap üzerine dâhil edilmesi ve kurum kuruluşta kullanılan programların çalışabilirliği bununla birlikte performansların raporlanması göçün sonucunu doğrudan doğruya etkiler. Test ortamları aynı zamanda biz IT profesyonelleri için deneme tahtasıdır ve burada elimizdeki tüm imkânları test etme olanağı sağlar. Bu testler sonucunda kuracağımız işletim sisteminin bir modeli oluşur.

Fizibilite Raporu;

Fizibilite raporu geçiş öncesi tüm işlemlerin son ayağıdır ve PARDUS göçünün yüzdesel olarak olabilirliğini gösterir. Rapor sonucu bize hangi uygulamaları kullandığımızı, hangi uygulamaların bu göçe uygun olduğunu ya da hangilerinin olmayacağını eğer olmayacaksa ve alternatifsizse nedenlerini kesin ifadeler ile açıklar.

Ön Personel Eğitimleri;

Tüm süreçlerin başarı ile geçilmesinden sonra eğitimlere başlanır. PARDUS eğitimi iki kısımdan oluşur.

·         IT Personelinin Eğitimi; Bu eğitimde PARDUS işletim sistemi tüm ayrıntıları ile anlatılır ve yaşanmış tecrübeler ile örneklendirilir. Yaşanabilecek krizlerde ( işletim sistemi çökmesi gibi ) neler yapılacağı kurgulanır. Felaket senaryoları ve yapılacaklar listesi hazırlanır.

·         Son Kullanıcının Eğitimi; Bu eğitimde son kullanıcıya giriş seviyesi bir eğitim verilir ve eğitimde PARDUS ara yüzü ile birlikte Libreoffice uygulaması gibi içerikler anlatılır. Unutmayın ki her kullanıcının bilgisayar bilgisi farklıdır ve eğitim zamanının tatminkâr olması gerekir. Office uygulamalarını ( özellikle excel ) kullanan kişiler için özel bir eğitim verilmelidir.

Göç Sürecinin Başlatılması;

Tüm testlerin ve ön eğitimlerin yapılmasından sonra en kolay geçebilecek birimler belirlenir. Süreç kolaydan zora doğru devam eder. Bu sayede öngörülmeyen aksaklıkların hissettirilmeden giderilmesi sağlanır. Projenin sıkışmaması için planda belirtilen zaman çizelgesine uygun olarak birim birim entegrasyon sağlanır. Yapı ilk olarak hybrid olarak çalışmalıdır. Örneğin Active Directory kullanıyorsanız aynı zamanda PARDUS için bir ldap da kullanmanız gerekir.

Sunucuların Kurulması;

Biz IT Profesyonelleri olarak iş yükümüzü alan yegâne destekçilerimiz elbette sunucular. Yapımızda bulunan ldap , dosya sunucuları , yazıcı sunucuları yada güncelleme sunucularının öncelikli olarak göç edilmesi gerekmektedir. Çünkü kuracağımız son kullanıcı bilgisayarları tekrar tekrar ayarlanmaması için bir merkeze bağlanması ve bu merkezden yönetilmesi önem arz eder. Mümkün mertebe tüm sunucuların geçilmesi, bilgilerin aktarılması ve yetkilerin ayarlanmasına müteakip son kullanıcı kurulumları başlar.

Son Kullanıcı Kurulumları;

Son kullanıcı tarafında PARDUS işletim sistemi kurulumu bakıldığı zaman en zahmetli iş yüküdür. Çünkü kullanıcılar illaki direnç gösterecek ve yeni programlara alışmada zorlanacaklardır. Bu süreçte iş yükünüzü hafifletmek adına öncelikli olarak eğitimler sonrasında kullanıcıların rahatça erişip bilgi alabilmeleri için mevcut yapınızda çalışan kurumsal dokümantasyon sistemi önem arz eder. Bu sayede soruların tekrar tekrar sorulması önlenir ve bilgiye daha hızlı ulaşılır. Bununla birlikte eski verilerin PARDUS üzerine aktarımı için bir strateji belirlenmesi gerekir.

Merkezi Yönetimler;

Tüm işletim sistemlerinin kontrolü, güncelliğinin sağlanması ve uzaktan desteği gibi hususlarda merkezi yönetimler önemlidir. Uygun bir uygulama ile bağlantılar sağlanmalı işlemler tek bir noktadan yapılmalıdır.

Log Yönetimleri;

Bir problemi çözmenin en kolay yöntemi log kayıtlarının izlenmesi ve incelenmesidir. Gerek problemlerin aşılmasında gerekse adli vakalarda log kayıtları her zaman önemlidir ve yapımıza entegre edilmelidir.

Göç Sırası Eğitimleri;

Göç sırasında mümkünse kısa zamanlı toplu ya da birebir eğitimler önemlidir.

Durum Değerlendirmesi;

Periyodik olarak ( ayda bir ) durum değerlendirmesi yapmak önemlidir. Bu sayede projenin hangi kısmında olunduğu ve projenin durumu incelenebilir.

Projenin Kapatılması;

Her proje gibi göç projesinin de bir ömrü vardır. Plana uygun bir şekilde başarılı yada başarısız olarak proje kapatılır.

PARDUS Projesi göçü tabi ki işin içine girildiğinde daha da dallanıp budaklanacak bir projedir fakat ön tanım olarak yukarıdaki adımların hazırlanması size durum hakkında bilgiler sunar. Bizzat yönettiğim projelerden edindiğim bilgilerin sizlere de yararlı olması dileğiyle.

Buğra Parlayan

Geçtiğimiz günlerde CentOS 7.6 1810 sürümü yayınlandı. 10 yılı aşkın süredir aktif ve geliştirilen bir Linux dağıtımı olan CentOS 14 yıldır, açık kaynak ve Linux dünyasına birçok yenilik getirmiş ve destek olmuştur. CentOS Linux dağıtımı, Red Hat Enterprise Linux (RHEL) açık kaynaklarından elde edilen kararlı, öngörülebilir, yönetilebilir ve tekrarlanabilir bir platformdur. Kurumsal sınıfta bir işletim sistemi kararlılığına ihtiyaç duyan kişiler için ideal bir Linux dağıtımıdır.

CentOS Linux 7.6 (1810) Sistem Gereksinimleri

https://wiki.centos.org/About/Product

https://www.centos.org/download/ Minimal ISO’u seçerek CentOS-7-x86_64-Minimal-1810.iso dosyasını istediğiniz bir yansı üzerinden indirebilirsiniz.  

Hızlı kurulum adımına geçmek için Install CentOS 7'i seçerek Enter'a basınız. 

İngilizce kuruluma devam etmek için Continue’a basınız. Eğer farklı bir dil yapılandırmak istiyorsanız ilgili dili seçebilirsiniz.

Kurulumu başlatabilmemiz için "INSTALLATION SUMMARY" erkanında kurulum için gerekli yapılandırmaları tamamlamamız gerekmektedir. Kurulumun en önemli başlığı "SYSTEM" olduğu için isteğe bağlı olarak buradan başlayabilirsiniz.

Dosya sistemi yapılandırması için eğer otomatik olarak tüm diskin kullanılmasını istiyorsanız "Automatically configure partitioning." seçerek Done’a basınız.

Kablolu ağ Ethernet (enp0s3) aktif etmek için anahtarı OFF konumundan ON konumuna getiriniz. DHCP üzerinden otomatik IP alarak yapılanacaktır. IP ayarlarını kabul edilip devam etmek için  Done’a basınız.

Eğer kendi ağ topolojinize göre elle düzenlemek istiyorsanız "Configure" Tıklayıp ilgili yapılandırma ayarlarını girerek kaydediniz.

"KDUMP" ekranında kdump özelliğini aktif olarak kullanmak istiyorsanız "Enable kdump" seçip Done'a basınız. Kdump; Sistem çökmesi durumunda, sisteminizin çökme nedenini belirlemede çok değerli olabilecek bilgileri yakalayabilir. 

"SECURITY POLICY" ekranında Red Hat Enterprise Linux tarafından özellikle Amerika'da kullanılan güvenlik politikalarına uyumlu olarak kullanılabilmektedir. Bu adımı deaktif etmek için ON anahtarını OFF konumuna getirip Done'a basınız. Eğer kurumunuzun tabi olduğu bir güvenlik politikası var ise listeden ilgili politikayı seçip "Select profile" tıklayarak Done'a basınız.

"SOFTWARE SELECTION" ekranında sisteminize kurulmasını istediğiniz yazılımlar ve ortamların yapılandırılması yapılmaktadır. Kurulum kaynağımız Minimal ISO olduğu için bu ekranda ilgili işlemleri görememekteyiz. Eğer kurulumu DVD ISO üzerinden yaparsanız ilgili işlemleri görebileceksiniz.

Eğer Türkçe klavye kullanmak istiyorsanız + tıklayıp Turkish seçerek Add'i tıklayınız ve Done Enter’a basınız. Eğer English (US) kaldırmak istiyorsanız seçiliyken – tıklayınız.

"LANGUEAGE SUPPORT" ekranında İngilizce / İngilizce (A.B.D) dışında bir yapılandırma yapmak isterseniz ilgili dili seçip Done'a basınız.

Yaptığımız yapılandırmalardan sonra kurulumun başlaması için "Begin Installation"’a basınız.

Kurulum işlemi gerçekleştirilirken karışımıza root kullanıcı parola belirleme ve kullanıcı oluşturma ekranı gelmektedir.

Root kullanıcı parola belirleme işlemini tamamlayıp Done'a basınız.

"CREATE USER" ekranında kullanıcı tanımla işlemini tamamlayıp Done'a basınız. Tanımladığınız kullanıcının sistem yönetici haklarına sahip olmasını için "Make this user administrator" seçeneğini aktif etmeyi unutmayanız.

Tüm yapılandırmalardan sonra kurulum tamamlandı. Kurulum sonrası ilk sistem açılışı için "Reboot"'a basınız.

Kurulum sırasında belirtiğiniz kullanıcı bilgileriyle sisteme giriş yapabilirsiniz.

Sisteminizin gerekli güncellemelerini sudo yum update ve belirtiğiniz kullanıcı parolasını girerek yapabilirsiniz.

Sisteminize ssh servisi üzerinden erişim sağlamak için ilgili servisi başlatmanız gerekmektedir. Servis durum kontrolü için sudo systemctl status sshd kullanabilirsiniz.

Eğer ssh servisi çalışmıyorsa ve sistem önyükleme süresinde etkinleştirilmemiş ise;

sudo systemctl enable sshd     ile ssh servisi sistem önyükleme süresinde etkinleştirilir.

sudo systemctl start sshd        ile ssh servisi başlatılır.

sudo systemctl status sshd      ile ssh servis durum bilgileri görüntülenebilir.

ifconfig , netstat , route ön tanımlı kurulu olarak gelmemektedir. Kullanım alışkanlıklarınız da olan komutlar ise net-tools paketini kurarak sisteminiz üzerinde kullanabilirsiniz.

sudo yum install net-tools komutu yardımı ile net-tools paketini kurabilirsiniz.

ifconfig komutu ile sistem IP bilgilerinizi görüntüleyebilirsiniz.

Sisteminiz üzerinde htop kullanmak ve kaynak kod üzerinden kurulum yapmak istemiyorsanız, ek depo yapılandırmasında bulunmanız gerekmektedir. htop interaktif bir süreç görüntüleyicidir.

EPEL deposu içerinde htop ve bir çok kaliteli paket bulunmaktadır. Operasyonel olarak ta kullanmak isteyeceğiniz bir çok paketi bu depo üzerinden erişebilirsiniz.

https://fedoraproject.org/wiki/EPEL

sudo yum install epel-release komutu yardımıyla EPEL depo yapılandırmasını yapabilirsiniz.

sudo yum install htop komutu yardımıyla htop kurulumunu yapabilirsiniz.